Akademik Veri Yönetim Sistemi
Çoksevim B. (Yürütücü)
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2019 - 2022
örodejeneratif rahatsızlıkların günümüzde yaygınlığı artarken, çok farklı tedavi yöntemlerinin sistem cevapları üzerinde yan etkilerinin olduğu bilinmektedir. Tedavi yöntemlerine katkı olması ihtimaliyle çalışmamızda siyatik sinir hasarı oluşturulmuş sıçanlarda egzersiz ve kök hücre uygulamalarının kassal performans üzerine olan etkilerini tespit etmek amacıyla bu çalışma gerçekleştirildi. Çalışmada, Erciyes Üniversitesi (ERÜ) Etik Kurul Onayı ve ERÜ Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) Birimi desteği (TDK-2019-980) alındıktan sonra 18 haftalık (300±60gr) Erkek Wistar Albino sıçan (36 adet) kullanıldı. Denekler rastgele altı gruba(n=6) ayrıldı. Gruplar; 1-Kontrol(K), 2-İntakt Egzersiz (İnt. E), 3-Opere Egzersiz (Op. E), 4-Mezenkimal Kök Hücre+Egzersiz (MKH+E), 5-Akut Mezenkimal Kök Hücre (MKH+A), 6-Gecikmiş Mezenkimal Kök Hücre (MKH+G) şeklinde belirlendi. Siyatik sinir hasarından 7 gün sonra yüzme egzersizleri (Morris ve proğramı) 4 hafta süreyle (5gün/30dk/hafta/25°C) uygulandı. 14 günlük sıçan kemik iliğinden elde edilen (36 milyon) MKH uygulamaları; 4 ve5.gruplara hasar oluşturulduktan hemen sonra, 6. gruba ise iki hafta sonra hasarlı siyatik sinir bölgesine 24 saat arayla toplam iki doz (2x106/0,5ml) şeklinde uygulandı. Sıçanlara uygulanan işlemler 35. gün tamamlandı. Deneyin başından itibaren belirli periyodik aralıklarla sıçanların fiziksel, fizyolojik özellikleri, motor fonksiyon testleri (balance beam testi, kavrama testi, siyatik fonnksiyon indeksi), kan glukoz ölçümleri değerlendirildi. Sıçanlarda deney başı, sinir hasarı sonrası ve deney sonunda, elektrofizyolojik ölçümlerden EKG, EEG, EMG, izometrik ve izotonik kontraksiyon güçleri değerlendirildi. Deneyin başı ve sonunda alınan kan örneklerinden, tam kan sayımı, elisa (İnsülin Benzeri Büyüme Faktörü-1(IGF-1)-Sinir Büyüme Faktörü (NGF)-Büyüme Hormonu (GH)), sitokin (Interlökin-10 (IL-10)- Kemokin (CXCL1)- Monosit Kemoatraktant Protein-1 (MCP-1)- Tümör Nekroz Factor alfa (TNF-α)) düzeyleri belirlendi. Çalışma süresince elde edilen tüm veriler, bilgisayar ortamında SPSS 22.0 programı kullanılarak değerlendirildi ve anlamlılık düzeyi olarak 0,05 alındı. Çalışmamızda; sıçanlarda siyatik sinir hasarı sonrasında, kilo ve BKİ kaybı, motor fonksiyon kayıpları ile birlikte, EKG'DE artan taşikardinin sonucu olarak R-R, QT, QTc intervallerinin sürelerinin azaldığı saptandı. EEG amplitüdlerinin azalmasıyla birlikte, kan glukoz düzeylerinde ise artan yönde önemli değişiklikler tespit edildi. EMG ölçümlerinden latans, yanıt ve toplam süreleri ile izometrik ve izotonik kasılma ve yarı gevşeme zamanları uzarken, motor ve duyu sinir ileti hızı, amplitüd, tepe-tepe genlik, yüzde BKAP oranları ile izometrik ve izotonik kasılma düzeyi ve genlik amplitüdlerinin azaldığı tespit edildi. Deney sonunda sadece egzersiz, sadece MKH ve kombine MKH+Egzersiz uygulamalarının kilo ve BKİ düzeylerini arttırdığı, motor fonksiyon kayıplarını azalttığı, kan glukoz düzeylerini dengelediği görülürken, istirahat bradikardisinin (HR) sonucu olarak R-R, QT, QTc intervallerinin arttığı, EEG amplitüdlerinin azaldığı saptandı. EMG ölçümlerinden latans, yanıt ve toplam süreleri ile izometrik ve izotonik kasılma ve yarı gevşeme zamanlarının normal düzeylerine doğru kısalırken, motor ve duyu sinir ileti hızı, amplitüd, tepe-tepe genlik, yüzde BKAP değerleri ile izometrik ve izotonik kasılma gücü ve genliklerinin ise arttığı saptandı. Siyatik sinir hasarı oluşturulan sıçanlara akut dönemde uygulanan MKH, IGF-1 ve GH düzeylerini azaltırken, MKH'ın egzersiz ile birlikte uygulanmasının IGF-1 ve GH düzeylerini arttırdığı gözlendi. Kontrol grubuna göre GH düzeylerinde, İnt.E, Op.E, MKH/A ve MKH/G gruplarında anlamlı olarak azalma görülürken, IGF-1 düzeylerinde ise MKH/A grubunda anlamlı olarak azalma saptandı. NGF düzeylerinde kontrol grubuna göre İnt. E grubunda anlamlı artış görülürken, İnt.E grubuna göre tüm MKH gruplarında anlamlı azalma gözlendi. Kontrol grubuna göre, sadece egzersiz, sadece MKH/A ve MKH/G grupları ile kombine MKH+E gruplarında pro-inflamatuar sitokin (TNF-α) kemokin (CXCL-1), anti-inflamatuar sitokin (IL-10) düzeylerinin azaldığı belirlendi. Sonuç olarak mezenkimal kök hücre ve egzersiz uygulanan gruplarda kas ve sinir rejenerasyonu, re-inervasyonu, kassal performans, fonksiyonel iyileşme ve nörolojik değerlendirme açısından olumlu ve anlamlı etkiler gözlemlendi. Egzersizin rehabilitasyon süreçlerinde tartışılmaz yararlı etkilerine, MKH uygulamalarınında doku onarımı üzerindeki etkisini güçlendirerek MKH'ın egzersizle birlikte sinerjik etki gösterdiği ve rehabilitasyon süreçlerinde bu tip uygulamaların önemli yararlar sağlayabileceği değerlendirildi. Anahtar Kelimeler: EEG; Egzersiz; EKG; EMG; İzometrik ve izotonik kontraksiyonlar; Kassal Performans; Mezenkimal Kök Hücre (MKH); Siyatik Sinir Hasarı.