Şeyh Eşref b. Ahmed’in Mevlid’i ve Vesîletü’n-Necât ile Mukayesesi

Creative Commons License

Bozyiğit E.

Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi , cilt.9, sa.2, ss.858-883, 2025 (Hakemli Dergi)

Özet

Bir edebî tür olarak mevlidler, Hz. Muhammed’in başta doğumu olmak üzere savaşları, mucizeleri, hicreti, vefatı gibi hayatına dair önemli hadiseleri anlatan ve onun güzel ahlâkını metheden manzum eserlerdir. Türk edebiyatında kaleme alınan mevlidlerin en meşhur ve seçkin örneği, şüphesiz Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-Necât’ıdır. Bu çalışmanın konusunu teşkil eden Şeyh Eşref b. Ahmed’in Mevlid’i de Vesîletü’n-Necât ile yakın tarihlerde ve aynı coğrafyada yazılmıştır. Makalede Şeyh Eşref b. Ahmed’in daha önce akademik bir çalışmaya konu edilmemiş olan Mevlid’i ele alınmış ve eserin Süleyman Çelebi’nin Mevlid’i ile benzer ve farklı yanlarının ortaya konulması hedeflenmiştir. Bu amaçla öncelikle Süleyman Çelebi ve Vesîletü'n-Necât’ı ile Şeyh Eşref b. Ahmed ve eserleri hakkında bilgiler verilmiştir. Ardından Şeyh Eşref’in Mevlid’inin tespit edilebilen tek nüshası tanıtılmıştır. Çalışmanın son bölümünde ise Şeyh Eşref’in Mevlid’i ile Süleyman Çelebi’nin Vesîletü'n-Necât’ı isimleri, telif tarihleri, yazılış sebepleri, nazım şekilleri, beyit sayıları, vezinleri, kafiye ve redifleri, dil ve üslup özellikleri ile muhtevaları bakımından mukayese edilerek elde edilen sonuçlar araştırmacıların istifadesine sunulmuştur.

As a literary genre, mawlids are poetic works that recount significant events in the life of the Prophet Muhammad, primarily his birth, as well as his battles, miracles, migration, and death, and praise his virtuous character. The most renowned and distinguished example of mawlids written in Turkish literature is undoubtedly Suleyman Celebi’s Vesiletü’n-Necat. The subject of this study, Sheikh Esref b. Ahmed’s Mawlid, was written around the same period and in the same region as Vesiletü’n-Necat. In this study aimed to introduce Sheikh Esref b. Ahmed’s Mawlid, which has not previously been the subject of academic research, and to highlight its similarities and differences with Suleyman Celebi’s Mawlid. To this end, information was first provided about Süleyman Celebi and Vesiletü’n-Necat, as well as about Sheikh Esref b. Ahmed and his works. Following this, the only known copy of Sheikh Esref’s Mawlid was introduced. In the final section of the study, Sheikh Esref’s Mawlid and Suleyman Celebi’s Vesiletü’n-Necat were compared regarding their titles, dates of composition, purposes of writing, poetic forms, number of couplets, meters, rhyme and refrain structures, linguistic and stylistic features, and contents, and the findings were presented to the benefit of researchers.