Abbâsî dönemi Arap şiirinin önde gelen isimlerinden biri olan Ebû Temmâm (ö. 231/846), kendine özgü üslubu ve güçlü teşbihleriyle edebiyat tarihinde seçkin bir konuma sahiptir. Şairin sanatsal yetkinliği özellikle methiyelerinde ve hikmet yüklü beyitlerinde belirgin bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Onun divanı, Arap dünyasında yoğun akademik ilgiyi üzerine çekerken, Türk akademisinde ise görece daha sınırlı bir çerçevede ele alınmıştır. Methiyelerinin yüksek edebi düzeyi edebiyat çevrelerinde genel kabul görmekle birlikte, zühd temalı şiirlerinin edebi sanatlar açısından taşıdığı niteliklere dair kapsamlı bir araştırmanın eksik olduğu dikkat çekmektedir. Bu çalışma, söz konusu boşluğu doldurmayı amaçlamakta ve Ebû Temmâm’ın divanında görece daha az incelenmiş olan bu yönünü zühd şiirleri ekseninde değerlendirmeyi hedeflemektedir. İncelemeler, şairin zühd içerikli şiirlerinde de edebi sanatları ustalıkla kullandığını ve didaktik mesajlar ile sanatsal üslup arasında dengeli bir ilişki kurduğunu ortaya koymaktadır. Dünya hayatının faniliği ve nefsin arzularına direnme gibi temaları özgün yorumlarla ele alarak etkileyici bir anlatım geliştirdiği görülmektedir.
Abū Tammām (d. 231/846), one of the leading poets of Abbasid-era Arabic poetry, holds a distinguished position in literary history due to his unique style and powerful similes. His artistic mastery is particularly evident in his panegyrics and wisdom-laden verses. While his dīwān has attracted significant academic interest in the Arab world, it has been studied within a relatively narrower scope in Turkish academia. Although the high literary quality of his panegyrics is widely acknowledged in literary circles, the extent to which his zuhd-themed poetry employs literary devices remains an underexplored area of research. This study aims to adress this gap by examining this relatively less-studied aspect of Abū Tammām’s dīwān through the lens of zuhd poetry. The analysis reveals that the poet skillfully utilizes literary devices even in his zuhd-themed poems, maintaining a delicate balance between didactic messages and artistic expression. He effectively conveys themes central to Islamic thought, such as the transience of worldly life, preparation for the hereafter, and resistance to carnal desires, through compelling and original interpretations.
