Türkiye’de Hanefî Mezhebi ve Kurucu İmamları Hakkında Yapılmış Makalelerin Bibliyometrik Analizi (Dergi Park ve İSAM Veri Tabanı Özelinde)


Creative Commons License

Çağlar M. A., Özcan M. S., Karakaş S.

Turkish Studies- Comparative Religious Studies, cilt.20, sa.2, ss.307-328, 2025 (Hakemli Dergi)

Özet

Türkiye’de Hanefî mezhebinin en çok müntesibi olan fıkhi mezhep olduğu dikkate alındığında, bu mezhebin konumu ve Türkiye’de Hanefî mezhebi üzerine yapılan çalışmaların incelenmesi araştırılmaya değer bir konudur. Türkiye’de bugüne kadar Hanefi mezhebi ile ilgili pek çok çalışma yapılmış olmasına rağmen yapılan çalışmaların sayısal verilerini sunan bibliyometrik bir çalışma tespit edilebildiği kadarıyla kaleme alınmamıştır. Bu alandaki eksikliğin biraz olsun giderilmesi amacıyla Türkiye’de Dergi Park ve İSAM İlahiyat makaleleri veri tabanında kataloglanan dergilerde yayımlanan araştırma makalelerinin bibliyometrik örneklem olarak seçilip bu çalışmaya konu edilmiştir. Çalışma, örneklem olarak seçilen bu veri tabanlarında Hanefî mezhebi ve kurucu imamları hakkında yapılan araştırmaların nicel istatistiklerini sunmakta ve Türkiye'de yayımlanan araştırma makaleleri üzerinden belirli sonuçlara ulaşmaktadır. Dil, yazar, konu, dergi ve yıl bazlı 697 araştırma makalesine ait sayısal bulgular okuyuculara sunulmuştur. Çalışmada, yayınların büyük çoğunluğunun Türkçe yazıldığı ve çeviri eserlerin oldukça az olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, çalışmaların 1/7'sinin 16 yazar tarafından kaleme alındığı ve ortak yazarlı çalışmaların oldukça az olduğu, makalelerin yaklaşık 3/4'ünün fıkıh alanında yazıldığı ve en fazla çalışmanın fıkıh usulü alanında olduğu tespit edilmiştir. Fıkıh alt dalları arasında muamelata dair çalışmalar en yüksek orana sahiptir. Ayrıca, en çok makalenin İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi’nde yayımlandığı ve imamlar hakkında yapılan çalışmalarda Ebû Hanîfe’ye dair çalışmaların ilk sırada olduğu görülmüştür. Bunlar, çalışmanın en dikkat çekici sonuçları arasında sayılabilir.

Given that the Hanafi madhhab of thought has the largest number of adherents in Turkey, examining its position and the studies conducted on the Hanafi madhhab in Turkey is worth exploring. Although numerous studies have been conducted on the Hanafi madhhab in Turkey to date, as far as can be determined, no bibliometric study providing quantitative data on these works has been written. In order to address this gap to some extent, this study mentions on the bibliometric analysis of research articles published in journals cataloged in the Dergi Park and ISAM Theology Articles databases in Turkey. The study, which provides quantitative statistics on research conducted about the Hanafi madhhab and its founder imams, presents certain conclusions based on research articles published in Turkey. Numerical findings related to language, authorship, topics, journals, and publication years of 697 identified research articles are presented to readers. The study reveals that the vast majority of the publications are written in Turkish, with very few translations. Additionally, 1/7th of the works are authored by 16 individuals, with very few collaborative studies. It was determined that approximately 3/4 of the articles are written in the field of Islamic jurisprudence (fiqh), with the highest number of studies in the field of usul al-fiqh (principles of Islamic jurisprudence). Among the subfields of fiqh, studies on muamalat (transactions) have the highest proportion. Furthermore, it is noted that the majority of articles were published in the "Journal of Islamic Law Studies" and in studies concerning the imams, works on Abu Hanifa rank first. These are among the most striking results of the study.