Akademik Veri Yönetim Sistemi
11. Uluslararası İletişim GünleriDijital Eşitsizlik ve Veri Sömürgeciliği Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 15 - 17 Mayıs 2024, ss.207, (Özet Bildiri)
Araştırma, “Genişletilmiş Mahremiyet Hesabı Modeli” (Extended Privacy Calculus Model) çerçevesinde, lise çağındaki gençlerin dijital araç ve ortamları kullanma süreçlerindeki mahremiyet farkındalıklarına odaklanmaktadır. “Mahremiyet hesabı”, bireylerin kendileriyle ilgili bilgileri ifşa edip etmeme kararlarında, kararın olası sonuçlarına yönelik akılcı bir maliyet ve fayda hesabı yapılmasına işaret etmektedir. Buna göre, çevrim içi ortamdaki bilgi paylaşımından alınan fayda, bilgi paylaşmanın olası risklerinin önüne koyulabilmektedir. Bu kavram çerçevesinde geliştirilen Genişletilmiş Mahremiyet Hesabı Modeli ise; internet üzerinden gerçekleştirilen eylemler için kişisel bilgi verme isteği, algılanan internet mahremiyeti riski, internet gizliliğine ilişkin endişeler, internete güven ve kişisel internet ilgisi alt faktörlerinden oluşmaktadır. Karma desene dayandırılan araştırmanın bulguları, Eskişehir’deki 10 farklı lisede öğrenim gören 1371 öğrenciye uygulanan anket ve 60 öğrenci ile gerçekleştirilen yarı-yapılandırılmış görüşmelere dayanmaktadır. Bu çalışmada ise, yalnızca nitel bulgular ortaya konacak ve söz konusu bulgular “Genişletilmiş Mahremiyet Hesabı Modeli” çerçevesinde tartışılacaktır. Çalışmada elde edilen bulgular ışığında; çevrim içi sosyal bağları sürdürme, çevrim içi itibarı koruma, popüler kalma, topluma uyum sağlama, kullanılan sosyal medya ortamlarına uygun kullanım pratikleri geliştirme vb. eğilimlerin mahremiyet ihlaline yol açabilecek paylaşım yapma motivasyonuna yol açabileceği düşünülmektedir. Bu çerçevede, Eskişehir’de yaşayan lise çağındaki gençlerin bu tür bir maliyet ve fayda hesabı yapıp yapmadıkları ve hangi faydaları hangi risklerin önüne koydukları sorularına yanıt aranmaktadır. Yarı-yapılandırılmış görüşmelerden elde edilen veriler, birbirine benzer örnekler bir araya getirilerek kodlanacak, kodlar çalışmanın teorik çerçevesini oluşturan “Genişletilmiş Mahremiyet Hesabı Modeli”nin alt faktörleri altında gruplandırılacak ve bu model çerçevesinde tartışılacaktır. Araştırmanın sonunda, gençlerin internet mahremiyeti farkındalıkları ile ilgili betimleyici sonuçlara ulaşılması planlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: mahremiyet, mahremiyet hesabı, dijitalleşme, sosyal medya, genç.