Destanlar kaostan kozmosa geçme çabasının kahraman vasıtasıyla yinelendiğianlatılardır. Kahramanı yolculuğa iten sebepler, çözülmesi gereken problemler vardır.Halkının ve ülkesinin zor durumda olması, kişisel merak ve arzu ya da eş arama gibi pek çoksebep sayılabilir. Düzeni kurmakla görevli olan kahraman, gerekli mücadeleyi verir;ardından kurduğu düzen resminde, çoğu zaman düzenin başında, güç ve evlilik ödüllerini deelde ederek yerini alır.Hakas destan dairesine ait Ak Çibek Arığ, Altın Arığ ve Ay Huucın adlı destanların birincilkahramanları kadındır. Kadın kahramanlar da düzeni kurma peşindedirler. Fakat bunusağlarken yanlarında ikincil olan erkek bir kahraman vardır. Kadın kahramanların macerasıonlar etrafında şekillenir; misyonu onların düzenini sağlamaktır. Kriz anında ortaya çıkıponları korurlar, onları evlendirirler. Bu özellikleriyle Türk inanç sisteminde ailenin, soyunve çocukların koruyucusu olan Umay figürüyle düşünülmelidirler. Destan sonundakikozmos resminde kadın kahramanlar, ödüllerini alıp kurulan kozmosun başına geçmezler.Bu pozisyon ikincil erkek kahramanlara tahsis edilmiştir.Sayıca az olsalar da başkahramanı kadın olan destanların, genel kahraman çerçevesiiçerisinde eriyip gitmesine izin verilmemelidir. Aksine bu kahramanların yolculuklarımercek altına alınıp, kadın kahramanın doğuşu, ne için mücadele ettiği ve nasıl bir sonaulaştığına daha yakından bakılmalıdır. Bu bağlamda kadın kahramanlar, toplumundinamikleriyle ve inanç sistemiyle okunduklarında, farklı bir kahraman tipi önerirler.
Epics are the folkloric genres in which heroes give efforts to restore the order, in other words the transmission from chaos to cosmos. Many problems and reasons, like hero’s people and land in danger or personal curiosity and desire or to find a wife, can push him to start journey. The hero who has to create cosmos again, passes trials and challenges. At the end we see the hero as a ruler who has already been awarded by authority and marriage. The epics Ak Çibek Arığ, Altın Arığ, Ay Huucın belonging to Khakas cultural circle have female heroins. Similar to hero’s journey, they are also chasing for the order. However, while they are trying to create cosmos, there are always secondary heroes with them. The order what we talk about is actually the order of these male heroes, not heroins. The heroins come into existence in crisis and protect secondary male characters and their people and even their families. With these features, the heroins and Umay, the holy mother figure who takes care of family, offspring and children in Turkic belief system, should be considered together. Thus, when all missions are completed and the order is established, there is no spot for heroins in this cosmos scene as a ruler or being awarded with power and marriage. Although the number of epics with heroins is limited, we should not let them melt away among common hero’s patterns and general understandings about who hero is. On the contrary, we should be more focused on their births, why or how they fight against their enemies and their endings. Then we can see these heroins offer another hero character which is unique for themselves.
