Yeryüzü, bilindiği üzere oluşumundan beri şekillenmeğe devam etmekte olup, akarsu sis-temleri de bu değişimin ana etkenlerinden birisi olarak kabul edilmektedir. Özellikle vadi-boğaz, taban ovaları ve platoların şekillenmesinde akarsular başrol oynamaktadır. Sakar-ya Nehri de bölgedeki milyonlarca yıllık yolculuğunda yeryüzünün şekillenmesine büyük etki etmiş; açtığı her boğazdan sonra kavuştuğu ovalara bereketli alüvyal topraklarını bırakarak bitki ve hayvan çeşitliliğinin artmasını temin etmiştir. Diğer yandan Sakarya Nehri’nin açtığı boğazlar sayesinde deniz etkisi iç bölgelere ulaşabilmiş, bu da bölge iklimine doğrudan etki etmiştir. Yine Sakarya Nehri boyunca görülen mikro klima etkisi tarımsal faaliyetleri doğrudan etkilemiştir. Diğer su kaynaklarında olduğu gibi Sakarya Nehri, aynı zamanda antik dönemden günümüze yerleşim alanları için de çekici bir alan yaratmıştır. Nitekim nehrin kat ettiği yol boyunca irili ufaklı onlarca köy ve şehir nehrin yakınında yerlerini almışlardır. Çalışmaya bahis konusu olan kısım içerisinde ise Bilecik’in Osmaneli ilçesi en büyük yerleşim merkezi olarak dikkat çekmektedir. Bu ilişki sebebiyle çalışmanın bir kısmı da nehrin Osmaneli üzerindeki etkilerine ayrılmıştır. Nehirler yukarıda sıralanan faydalarının yanında özellikle ulaşım açısından bir takım handikaplar oluşturmaktadır. Bu bağlamda Sakarya Nehri İstanbul’dan Anadolu’ya geçen tarihi yollar için engel teşkil etmiş; bu engeli aşmak isteyen devletler ise yaptıkları köprüler ile kendi medeniyetlerinin mirasını günümüze bırakmışlardır. Sonuç olarak bu çalışma bağlamında nehrin Paşalar Boğazı ile Canbazkaya Boğazı arasında kalan kısmı hem coğrafi hem de tarihi açıdan ele alınmıştır.
By its well-known history of continuous formation, the Earth has been constantly evol- ving, with river systems being recognized as one of the primary drivers of this transformation. Rivers, particularly in the shaping of valleys, gorges, floodplains, and plateaus, play a pivotal role. The Sakarya River, over its millions of years of journey in the region, has signi- ficantly contributed to the Earth's formation. After carving through each gorge, it has left behind fertile alluvial soils in the valleys it converges with, ensuring an increase in plant and animal diversity. Moreover, the gorges opened by the Sakarya River allowed the influence of the sea to penetrate inland areas, directly impacting the regional climate. The microclimate effects observed along the Sakarya River have also had a direct influence on agricultural activities. Similar to other water sources, the Sakarya River has, throughout history, created attractive areas for human settlements from ancient times to the present day. Indeed, numerous villages and cities, large and small, have emerged along the course of the river. Within the scope of this study, the town of Osmaneli in Bilecik province stands out as the largest settlement cen- ter. Due to this relationship, a portion of the study is dedicated to examining the effects of the river on Osmaneli. In addition to the benefits mentioned above, rivers also pose certain challenges, particularly in terms of transportation. In this context, the Sakarya River posed an obstacle for historical routes connecting Istanbul to Anatolia. Nations seeking to overcome this obstacle have left a legacy of their civilizations through the construction of bridges. Consequently, within the context of this study, the section of the river between Paşalar Gorge and Canbazkaya Gorge is examined from both geographical and historical perspectives.
