Hidroelektrik Enerji Üretiminin DEMATEL ve Regresyon Yöntemleri ile Değerlendirilmesi

Güler E., Yerel Kandemir S., Aladağ Z.

Endüstri Mühendisliği, cilt.35, ss.1-22, 2024 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 35
  • Basım Tarihi: 2024
  • Dergi Adı: Endüstri Mühendisliği
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.1-22
  • Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Yenilenemeyen enerji kaynaklarının çevresel zararları ve yüksek maliyetleri yenilenebilir enerji kaynaklarının tercih edilmesine neden olmaktadır. Türkiye'de hidroelektrik enerji üretimi en önemli yenilenebilir enerji kaynaklarından biridir. Gelecekte üretilecek enerjinin yaklaşık olarak tahmin edilebilmesi enerji planlaması açısından son derece önemlidir. Bu çalışmada Türkiye'nin 1985-2022 yılları arasındaki 38 yıllık hidroelektrik enerji üretim değerleri polinom ve üstel regresyon modelleri ile analiz edilmiştir. Tahmin yöntemlerinin uygunluğu Ortalama Mutlak Yüzde Hata (MAPE) ve Belirlilik Katsayısı (R2) performans metrikleri kullanılarak incelenmiştir. MAPE değerleri polinomal ve üstel regresyon yöntemleri için sırasıyla %15,755 ve %18,393 olarak elde edilmiştir. Bu değerlere göre regresyon modelleri “iyi model” statüsündedir. Elde edilen MAPE değerlerine göre polinomal regresyon yöntemi tahminleme açısından daha elverişlidir. Bu bağlamda Türkiye'de 2032 yılına kadar hidroelektrik enerji üretim verileri polinomal regresyon modeli ile tahminlenmiştir.  R2 değeri polinomal regresyon yöntemi için 0,828 olarak hesaplanmıştır. Sadece zaman (yıl) değişkeni ele alınarak yapılan analizlerde elde edilen R2 değeri incelendiğinde analize dahil edilmesi gereken/önerilen yedi adet kriter Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) tekniklerinden biri olan The Decision Making Trial And Evaulation Laboratory (DEMATEL) ile analiz edilmiştir. DEMATEL yöntemi ile belirlenen eşik değere göre hidroelektrik enerji üretimine etki eden kriterler etkileyen ve etkilenen kriterler olarak gruplandırılabilmiştir. Ayrıca her bir kriterin hidroelektrik üretim sürecindeki önem düzeyi belirlenerek kriter ağırlıkları elde edilmiştir. DEMATEL yöntemi sonuçlarına göre akarsu verimi ile baraj ve rezervuar kapasitesi kriterleri regresyon analizine dahil edilmesi öngörülen ve önemli bağımsız değişkenler olarak sunulmuştur. Tahminleme ve karar verme sürecinden elde edilen tüm bulgular karar vericilere öngörü sağlaması açısından önemlidir.