Çevrimiçi uzaktan eğitimde öğreten rollerinin belirlenmesi: Delphi tekniği uygulaması


Kaya M., Çekerol K.

Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi - AUAd, cilt.11, sa.2, ss.87-105, 2025 (Hakemli Dergi)

Özet

Bu çalışmanın temel amacı eğitimin geleceğine yön veren faktörler doğrultusunda açık ve uzaktan eğitimde değişen öğreten rollerini belirlemektir. Araştırma hem nitel hem de nicel yöntemleri içeren iki aşamalı ve keşfedici sıralı karma model kapsamında planlanmıştır. Birinci aşamada açık ve uzaktan eğitimde eğitimin geleceğine yön veren faktörler, genel eğitim kuramları, uzaktan eğitim teorileri, açık ve uzaktan eğitimde kullanılan teknolojiler bağlamında tarihsel gelişim süreci, mevcut alanyazında yapılan çalışmalar, öğrenen rolleri ve kurumlar bazında öğreten ve öğretenlerin rolü detaylı şekilde incelenmiştir. Bu aşamada nitel araştırma yöntemleri kullanılarak betimsel analiz yapılmış ve elde edilen veriler alanyazında var olan temalar çerçevesinde yeniden kodlanarak toplamda 7 ana tema oluşturulmuştur. Bu temalara ait ifadeler, uzman görüşü almak amacıyla 3 alan uzmanı ve 1 Türk Dili uzmanı tarafından değerlendirilmiştir. Alanyazın taraması ve uzman görüşleri sonrası verilerin açıklanması ve düzenlenmesi sonrası Delphi araştırması için kullanılacak temel bilgiler elde edilmiştir. Bütün bu süreçte karma yöntemin “Tamamlama” ve “Geliştirme” işlevleri yerine getirilmiştir. İkinci aşamada ise uzman görüşlerine dayalı olarak güvenilir ve geçerli sonuçlar elde etmek amacıyla ardışık anketlerle gerçekleştirilen Delphi tekniği uygulanmıştır. Bu yöntemde birkaç tur halinde anketler düzenlenmiş ve nicel veri toplanmıştır. Uzmanların seçimi için amaçlı örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Çalışmaya toplam 64 uzman katılmıştır. İlk turda araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış form ile veri toplanmıştır. Uzmanlardan gelen geri bildirimler doğrultusunda ikinci tura geçilmiştir. İkinci turda ise 5’li Likert ölçeği kullanılarak nicel veri toplanmıştır. İlk tura katılan 64 uzmanın 48’i ikinci tura devam etmiştir. Yapılan bu çalışmadan elde edilen veriler çözümlenirken medyan ve çeyrekler arası açıklık ölçütleri temel alınmıştır. Delphi tekniğinde ise %70 görüş birliği aranmıştır. Alanyazın taraması ve uzman görüşleri neticesinde ulaşılan bulgular doğrultusunda çevrimiçi uzaktan eğitimde öğretenlerin rollerine ilişkin 5 temel tema ve 14 ifadeden oluşan bir çerçeve ortaya çıkarılmıştır. 

The primary objective of this study is to explore the evolving roles of instructors in open and distance education (ODE) within the context of factors shaping the future of education. The research adopts an exploratory sequential mixed-methods approach, integrating both qualitative and quantitative methodologies over two phases. In the initial phase, the study examines the factors influencing the future of education in ODE, including general educational theories, distance education theories, the historical progression of technologies utilized in ODE, and the roles of learners and teachers from an institutional perspective. Qualitative research methods were employed for descriptive analysis, with data categorized into seven main themes based on existing literature. These themes were subsequently reviewed by three domain experts and a Turkish language specialist to ensure validity. This phase provided foundational data for the Delphi study, fulfilling the "completion" and "development" purposes of the mixedmethods design.In the second phase, the Delphi technique was employed to achieve consensus among experts through iterative surveys. Purposeful sampling was used to select 64 experts for the first round, with 48 continuing to the second round. Data collection in the first round utilized a semi-structured questionnaire, while the second round employed a 5-point Likert scale. Consensus level was set 70% for agreement on instructor roles. The data were analyzed using the median and interquartile range to measure consensus. As a result, the study developed a framework comprising five key themes and 14 statements that define the roles of instructors in ODE.