ATATÜRK İLKELERİ BAĞLAMINDA ADNAN MENDERES’İN MİLLİYETÇİLİK ANLAYIŞI


Karagöz İ. N., Üstündağ G. M.

15th International Baskent Congress on Social, Humanities, Administrative, and Educational Sciences, 15 - 17 Mayıs 2025, cilt.1, ss.1444-1542, (Tam Metin Bildiri)

Özet

Bu çalışma, Adnan Menderes’in Atatürk İlkeleri bağlamında milliyetçilik ilkesine yönelik yaklaşımını

ele almayı amaçlamaktadır. Menderes’in iktidar dönemindeki iç ve dış politikaları, kimi zaman

Atatürk İlkeleri içindeki milliyetçilik anlayışıyla örtüşürken, kimi zaman bu çerçeveden belirli

sapmalar göstermiştir. Çalışmada, Menderes’in uygulamaları dönemin siyasal ve toplumsal

koşullarıyla ilişkilendirilerek incelenmiş; milliyetçilik ilkesine dair yaklaşımı, Atatürk’ün milliyetçilik

anlayışı ışığında değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular, Menderes’in bu ilkeye yönelik tutumunun

katı bir bağlılık ya da açık bir karşıtlıktan ziyade, dönemin ihtiyaçlarına göre şekillenen esnek ve

amaca uygun bir çizgi izlediğini göstermektedir. Çalışmanın yöntemi, literatür taramasıdır. Daha

tutarlı sonuçlara ulaşabilmek amacıyla, literatürde konuyla ilgili kaynaklar detaylı bir şekilde taranmış

ve Atatürk’ün kendi söylemleri ile karşılaştırılmıştır. Araştırma sonucunda; Adnan Menderes’in

Atatürk ilke ve inkılapları çerçevesinde milliyetçilik ilkesine yaklaşımının, dönemin koşullarının

yönlendirmesiyle değişkenlik gösterdiğidir. Menderes’in kimi zaman söz konusu milliyetçilik

ilkesinden uzaklaştığı, kimi zaman ise bu ilkeye daha yakın ve uyumlu bir tutum benimsediği tespit

edilmiştir. Bu yaklaşımın mutlak bir karşıtlık içermediği; aksine, dönemin şartlarına göre şekillenen ve

koşullara uyarlılık taşıyan bir yönelim olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: Adnan Menderes, Atatürk İlkeleri, Milliyetçilik, Literatür Taraması