Anadolu kentleşme tarihinin önemli yapıları olan çarşılar, toplumların bütünleşmelerine katkı sağlayan kamusal alanlardır. Tarihsel süreçte hem ekonomik hem de sosyal faaliyetlerin merkezi olan çarşılar, bu fonksiyonlarını günümüzde de devam ettirerek ekonomik direnç mekânları olmanın yanı sıra toplumlar için sosyal ve kültürel katkılar sunmaya devam etmektedir. Bu bağlamda çarşılar, toplumlar için önemli sosyalleşme mekânları olarak da karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’de bulunan çok sayıdaki tarihi çarşı, bu konuda geçmişten günümüze kalan önemli miraslardır. Ne yazık ki 6 Şubat’ta Kahramanmaraş ’ta gerçekleşen 7,7 ve 7,6’lık depremler nedeniyle alandaki pek çok çarşı hasar almış ya da yıkılmıştır. Depremler sonrası normalleşme süreci kapsamında bölgede çeşitli illerdeki belediyelerin desteği ile esnaf çarşılarının kurulduğu belirlenmiştir. Bu çarşıların kent merkezlerinin gelişiminde, yerel halkın ekonomik ve sosyo-kültürel ihtiyaçlarının karşılanma süreçlerinde önemli işlevlere sahip olduğu değerlendirilmektedir. Çalışmada, depremler sonrası Adıyaman’ın Merkez ilçesinde kurulan esnaf çarşılarının mekânsal ve fonksiyonel özelliklerinin değerlendirilmesi ve toplumsal ölçekte sağladığı ekonomik ve sosyo-kültürel katkıların ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırmanın temelini saha çalışmalarından elde edilen veriler ve gözlemler oluşturmuştur. Bu kapsamda deprem sonrası Adıyaman’da kurulan 8 çarşıda ticari işlerde bulunan esnafla toplamda 57 adet mülakat yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre çarşı lokasyonlarının belirlenme sürecinde il merkezine ve ulaşım güzergâhlarına yakınlık dikkate alınmıştır. Böylece halkın çarşılara daha rahat erişim sağlaması sağlanmıştır. Fakat çarşıların depremden kısa bir süre sonrası kurulmuş olması, planlama ve alt-yapı eksiklerini ortaya çıkarmıştır. Son olarak saha çalışmaları ve gözlemler Adıyaman ilinin merkez ilçesinde kurulan esnaf çarşılarının afet yönetim ve normalleşme süreçlerine önemli katkılar sağladığını göstermektedir. Esnaf için çarşılar ticari faaliyetlerin sürdürülmesinin yanında toplumdaki bireyler ile vakit geçirme, benzer duygu ve düşünceleri paylaşma ve deprem öncesi günlük yaşam standartlarını oluşturma mekânlarıdır. Çarşıların asıl önemli katkı ise depremin bireyler üzerinde yaratmış olduğu olumsuz psikolojik ve tramvatik süreçlerin üstesinden gelmesine katkı sağlamasıdır.
Bazaars, which have played an important role in Anatolia's urbanization history, are public spaces that promote social solidarity. Bazaars, which have historically been the centers of both economic and social activity, continue to give social and cultural contributions to societies while also serving as commercial centers. In this framework, bazaars are also viewed as crucial sociability places for societies. Turkey's various historical bazaars are vital cultural legacies from past to present. Nevertheless, 7.7 and 7.6 earthquakes in Kahramanmaraş on February 6 catastrophically damaged or destroyed many of the area's bazaars. As part of the recovery process, it was revealed that after earthquakes, artisan bazaars were established in the region with the support of municipalities in various provinces. It is argued that these bazaars, have important functions in the development of city centres and in the processes of providing for the economic and socio-cultural services of the residents. In this study, it is aimed to analyse the spatial and functional characteristics of the bazaars established in the central district of Adıyaman after the earthquakes and to reveal the economic and socio-cultural benefits. The research is based on the data and observations collected from fieldworks. In this scope, a total of 57 interviews were conducted with shopkeepers in 8 bazaars established in Adıyaman after the earthquake. Based on the findings, proximity to the city center and transportation routes was prioritized in the selection of the bazaar locations. Hence, it was ensured that people had easier access to the bazaars. Nevertheless, the establishment of the bazaars in a short period of time after the earthquake had caused planning and infrastructural weaknesses. Finally, field studies and observations show that the artisan bazaars established in the central district of Adıyaman province have made significant contributions to disaster management and normalization processes. For artisans, bazaars are not only a place to carry out commercial activities, but also a place to spend time with individuals in the community, to share similar feelings and thoughts, and to establish their daily living standards before the earthquake. The most important contribution of the bazaars is to reduce the psychological and traumatic processes that the earthquake has caused on individuals.
