Ekonomik büyümenin sağlanması ve istikrarlı hale getirilmesi, gelişmiş ve gelişmekteolan ülkelerin önem verdiği konuların başında yer almaktadır. Bu açıdan bakıldığında,literatürde ekonomik büyüme sürecinde beşeri sermayenin önemine vurgu yapan çalışmalarıneğitim ve sağlık alanına yoğunlaştığı görülmektedir. Bu araştırmada sağlığın ekonomik büyümeüzerindeki etkisinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırma kapsamında “sağlıkgöstergelerinin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi nedir?” sorusuna cevap aranmaktadır.Araştırmada, sağlık göstergelerinin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi bir panel veri analizi iletest edilmektedir. Bu çerçevede Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan veTürkmenistan’ın 1995-2014 dönemi yıllık verileri kullanılmaktadır. Araştırmada sağlıkgöstergelerinin ekonomik büyüme üzerindeki açıklayıcı etkisi kurulan dört ayrı modelde testedilmektedir. Ekonomik gösterge değişkenleri olarak gayri safi yurtiçi hâsıla, hane halkı nihaitüketim harcaması, ihracat, ithalat, işsizlik, dış borç stoku ve tüketici fiyat endeksikullanılmaktadır. Sağlık gösterge değişkenleri olarak ise kişi başına düşen sağlık harcaması,bebek ölüm oranı, yenidoğan ölüm oranı, beş yaş altı çocuk ölüm oranı ve anne ölüm oranıkurulan modellerin her birine dâhil edilmektedir. Modellerin tahmini için havuzlanmış en küçükkareler metodu (Pooled OLS) kullanılmaktadır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; çokludoğrusal bağlantı varsayımı vif (variance inflation factor) testi ile test edilmekte olup, panelingeneli için ortalama vif değerleri modellerde çoklu doğrusal bağlantı sorunu olmadığınıgöstermektedir. Değişen varyans varsayımı White testi ile test edilmekte olup, test sonucuolasılık değerleri modellerde değişen varyans sorunu olmadığını göstermektedir. Birimler arasıotokorelasyon varsayımı Wooldridge testi ile test edilmekte olup, test sonucu elde edilen olasılıkdeğerleri modellerde otokorelasyon sorunu olmadığını göstermektedir. Sonuç olarakaraştırmada kurulan modellere göre sağlık göstergelerinin ekonomik büyüme üzerindeistatistiksel olarak anlamlı bir etkisi tespit edilememiştir.
Achieving and stabilizing economic growth is at the forefront of the issues that developed and developing countries attach importance to. From this point of view, it is seen that the studies emphasizing the importance of human capital in the economic growth process concentrate on education and health. In this research, it is aimed to determine the effect of health on economic growth. Within the scope of the research, the answer is asked in the question “What is the effect of health indicators on economic growth?” In the study, the effect of health indicators on economic growth is tested by a panel data analysis. In this context, annual data for the period 1995-2014 of Turkey, Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Uzbekistan and Turkmenistan are used. The exploratory effect of health indicators in the survey on economic growth is tested in four different models. Gross domestic product, household consumption expenditure, exports, imports, unemployment, outstanding external debt and consumer price index are used as economic indicator variables. Health indicator variables include per capita health expenditure, infant mortality rate, newborn mortality rate, child mortality rate and maternal mortality rate in each of the established models. Pooled OLS method is used for estimation of models. According to the findings obtained from the research; the assumption of multiple linear connections is tested by the variance inflation factor (VIF) test, and the mean VIF values for the panel indicate that there are no multiple linear link problems in the models. The assumption of variance is tested by the White test, and the test result probability values indicate that there are no variance problems in the models. The assumption of inter-unit autocorrelation is tested by the Wooldridge test, and the test results show that there is no autocorrelation problem in the models. As a result, according to the models established in the research statistically significant effects of health indicators on economic growth could not be determined.
