Akademik Veri Yönetim Sistemi
VAKANUVIS - INTERNATIONAL JOURNAL OF HISTORICAL RESEARCHES, cilt.3, sa.1, ss.83-112, 2018 (Hakemli Dergi)
XVI. yüzyılda İstanbul'da mevcut Halveti tekkeleri beslenme ihtiyaçlarını
karşıladıkları yer açısından kendi matbahı olan tekkeler, beslenme ihtiyacını
mensup olduğu külliyenin imaretinden karşılayanlar ve beslenme ihtiyacını
nereden karşıladığı bilinmeyen tekkeler olarak üç gruba ayrılıyordu.
Tekkelerin sağladığı beslenme imkanlarından ise tekke personeli, şayet tekke
külliye içinde bulunuyorsa külliyenin diğer birimlerindeki görevliler, tekkenin
etrafında yaşayan fakir fukara, tekkede konaklayan misafirler, mübarek gün
ve gecelerde tekkeye gelen giden herkes istifade edebiliyordu. Tekkelerin
geniş toplumsal kesimlere hizmet vermesi birçok kişinin tekkelerle irtibata
geçmesini sağlıyordu.
Vakfiyelerde beslenme için ayrılan tahsisat, yemek hazırlayan görevliler,
matbahta kullanılan alet ve edevat gibi hususlarda ayrıntılı açıklamalar
yapılmaktadır. Ancak tekke matbahlarının fiziki özellikleri konusunda kısıtlı
bilgiler vardır. Tekke matbahları imaret gibi faaliyet gösteren devasa
büyüklükte yapılar olabildiği gibi daha mütevazı boyutlarda da olabiliyordu.
Matbahlar mekânsal açıdan incelendiğinde genellikle tekke matbahının
selamlık ünitesi birimlerinin yakınına yerleştirildiği tespit edilmektedir. Vakıf
belgelerinde matbah dışında taamhane, kilar, fırın gibi beslenme birimlerden
de bahsedilmektedir. Bu yapılar da çoğunlukla tekke matbahının yanında
konumlandırılıyordu.
Anahtar Kelimeler: Tekke, Halveti, tekke matbahı, imare
Abstract
In the sixteenth century of Istanbul, the Khalwati convents could be
classified into three groups considering how they satisfy the need for food;
the convents with its own kitchen, the convents that supply the food from
the imaret of the complex, the convents about which we have no information
where to meet the need for food. The convents were serving meals to the the
convent staff, the household of the sheikh, the staff of other units in the
complex -if the convent was constructed in a complex, the poor, the guests
that spent the night in the convents and the guests on blessed days and
nignts. Owing to serving food to a large segment of society, the convents got
in touch with many people.
Although the fund for feeding people, the staff who prepares food and
kitchen utensils etc. were registered in detail in vakf documents, it is possible
to find limited information about architectural details of the convent
kitchens. Convent kitchens could have been in modest dimensions as well as
large scale structures operating like imaret. When the kitchens are examined
from a spatial point of view, it is seen that the convent kitchen was placed
near the units of the "selamlık" unit. In the vakf documents also, feeding units
such as "taamhane", "kilar", "fırın" are mentioned. These structures were
mostly located near the convent kitchen.
Keywords: Convent, Khalwati, convent kitchen, imare