Research Information System
Oğuz Türkmen Araştırmaları Dergisi, vol.7, no.2, pp.39-56, 2023 (Peer-Reviewed Journal)
Ahmet Yesevi, Süleyman Bakırgani, Celalalettin-i Rumi, Yunus Emre,
Karacaoğlan, Dadaloğlu, Köroğlu, Aşık Seyrani, Pir Sultan Abdal gibi isimlerini
sayabileceğimiz şairler söylemleri ile yıllar boyunca Türk toplum hayatına
damga vurmuş, sosyal hayatı farklı yönleri ile dile getirmiş, yaşadıkları
dönemin dini ve sosyal anlayışlarının doğru ve yanlış taraflarını dizelerine
aktarmışlardır. Bu şairler yaşadıkları dönemde toplumun hem manevi güçleri hem
moral yönünden destekçileri olmuşlardır. Dile getirdikleri mısralar dilden dile
dolaşmış, halkın kabulünde şarkı, türkü ve bir özdeyiş yol gösterici özellikler
taşımıştır. Bütün Türk devlet ve topluluklarında tanınan Türkmenlerin millî
şairi Mahtumkulu Firaki de dile getirdiği şiirleri ile bir taraftan yaşadığı
dönemin sosyal şartlarını bize aktarırken diğer taraftan yaşanan olumsuzluklara
çare aramıştır. Kendinden önceki şairleri de okuyan Mahtumkulu canlı Türkmen
şivesiyle ve sade bir üslupla yazdığı şiirleri ile Türkmen edebi dilinin
gelişmesine katkıda bulunmuştur. Divanında dini motiflerin sıkça yer aldığı
Mahtumkulu, birlik ve beraberliğin önemine vurgu yaparak Türkmen dayanışmasını
sağlamaya çalışmıştır. Yaşadığı dönemde toplumsal huzursuzluğa sebep olan din
adamları, idareciler, fakirleri ezen zenginler, rüşvet yiyen kethüdalar gibi
figürleri yeren söylemlerde bulunmuştur. Din adamlarının dünyalık peşinde koşmalarını, adli mercilerin
rüşvet ile karar verdiğini, alimlerin bilgileriyle amel etmediklerini, devletin başına iş bilmezlerin
geldiğini, bu sebeplerden ötürü herkesin birbirine düşman olduğunu mısralarına
aktarmıştır. Tasavvufi anlamdaki manevi tecrübelerini ve yükselmelerini de
şiirlerine aktaran şair; dinin emir ve yasaklarına sık sık vurgu yapmış, bunlar
yerine getirilmediği takdirde karşılaşılacak dünyevi ve uhrevi sonuçlara dikkat
çekmiştir.