Türkçede ekler, görev ve fonksiyonlarının yanı sıra köken bakımından da incelemelerin odak noktasında bulunmaktadır. Nitekim eklerin kökenine ilişkin pek çok çalışmanın günümüze kadar yapılageldiği görülmektedir. İlgili duruma istinaden bu çalışmada, bilinen geçmiş zaman ekinin kökeni incelenecektir. Türkçenin bildirme kipleri arasında yer alan {-DI} ekinin kökeni üzerine O. Böhtlingk (1851)’den beri pek çok Türkolog görüş ve düşünce ifade etmiştir. İlgili ekin kökenine dair belirtilen etimoloji denemelerinin hayli çeşitli olması, konuya ilişkin fikir birliği sağlanamadığı ve literatürde hâlâ bir tartışma bahsi olarak varlığını sürdürdüğüne işaret etmektedir. Öte yandan ekin kökeni hakkında birbirinden epeyi farklı görüşler ifade edilmesine karşın bunlardan iki tanesinin ön plana çıktığı görülmektedir: I. ‘Fiilden isim yapım eki {-D}+iyelik eklerinin’ birleşimiyle oluşmuştur; II. {-DIk} sıfat fiil ekinden gelmektedir. Bu çalışmada, yeni bir köken önerisinde bulunmaktan ziyade ikinci görüşün doğruluğu savunulacak ve birinci görüşü savunan araştırmacıların hangi noktaları aydınlatmaları gerektiği üzerinde durulacaktır. Ekin kökenine ilişkin ortaya çıkan belirsizliğe cevap verebilmek için öncelikle ekin menşei üzerine yapılan değerlendirmeler kısaca gözden geçirilecek, ardından kendi görüş ve düşüncelerimiz belirtilecektir.
In Turkish, suffixes are at the focal point of studies in terms of their etymology as well as their functions and duties. As a matter of fact, it is seen that many studies on the etymology of suffixes have been carried out until today. In this study, the etymology of the past definite suffix will be examined based on the relevant situation. Since O. Böhtlingk (1851), many Turcologists have expressed their views and opinions on the etymology of the {-DI} morpheme, which is among the indicative moods of Turkish. However, the fact that the etymology attempts on the etymology of the relevant suffix are quite diverse indicates that there is no consensus on the subject and that it still continues to exist as a matter of debate in the literature. On the other hand, although there are quite different opinions expressed about the etymology of the suffix, two of them seem to come to the fore: I. It is formed by the combination of nominal suffix {-D} + possessive suffixes; II. It comes from the participle suffix {-DIk}. In this study, rather than proposing a new etymology, the accuracy of the second view will be defended and the points that researchers defending the first view should shed light on will be emphasized. However, in order to respond to the uncertainty regarding the etymology of the suffix, first the evaluations made on the etymology of the suffix will be briefly reviewed, and then our own views and opinions will be expressed.
