Lafzî Değerlendirmelerin Hükme Etkisi (Tevbe Sûresinin 60. Âyeti Örneği)


Creative Commons License

Atan Ö. F.

GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, cilt.13, sa.26, ss.578-607, 2024 (Hakemli Dergi)

Özet

Zekât, insanlık tarihi kadar eski olan ve malî destek niteliği taşıyan bir ibadettir. Müslümanlara farz kılınan zekâtın mahiyeti, formel kuralları ve bu yardımın nerede kullanılacağı ile ilgili hususlar, bir ayet dışında ilkesel olarak buyurulmuştur. Kur’an’da konuyla ilgili detay verilmemekle beraber, Tevbe suresinin altmışıncı ayetinde kimlerin zekât alabileceklerini zikretmiştir. Yüce Allah, bu sınıfları liste olarak sıralamakla bunların dışında kalanların bundan yararlanamayacağını vurgulamıştır. Bu sınıflar için kullanılan isimlendirmeler, lafzın delaleti açısından değerlendirilmiş ve kullanılan terimin kapsamı tartışılmıştır. Böylece literal değerlendirmelerin doğurduğu sonuç ve hükme etkisi fakihler tarafından müzakere edilmiştir. Çalışmamızda semantik açıdan bu değerlendirmelere örnek olarak Tevbe suresinin altmışıncı ayeti incelenmiştir. Ayette mezkûr olan zekât sınıflarının mahiyeti, ulema tarafından ortaya konulan görüş muvacehesinde zikredilmiştir. Bu gruplar için tercih edilen her kelimenin sözlük anlamından da hareketle delaleti ve kapsamı değerlendirilmiştir. Bu kelimelerin diğer nasslardaki kullanımı ve kendisine yüklenen anlam referans alınarak ortaya konulan hükümler belirtilmiştir. Bu sınıflar için kullanılan kelimeler, onların niceliği, sıralanması, zikredilen edatlar, bu edatlarla sınıfların gruplandırılması ve başka edatlarla geçiş yapılması gibi birçok husus, incelenmiştir. Böylece zekâtın verileceği sınıfların kapsamı, alt kısımları, bu taksimata göre zekâtın dağılımındaki görüşler zikredilerek fakihlerin buna dair ortaya koyduğu hükümler değerlendirilmiştir.

Zakāt is a form of worship with a deep-rooted history in human history and with the aim of financial support in other nations. The nature of this worship, the formal rules and the principles of the use of the charity fund are stated in principle in the verses. The sixtieth verse of the surah of Tawba listed the zakāt classes in detail. It has been emphasized that help cannot be provided to those who are outside these classes mentioned by Allāh. The names of the classes were discussed in terms of the instance of the word and the term and evaluated by the faqīhs. The study examined the sixtieth verse of the surah of Tawba as an example in terms of semantical. The nature of the zakāt classes in the verse is discussed within the framework of the views of the ʿulamā. The provisions were determined by reference to the dictionary meaning of the words used, the use in other naṣṣ and the uploaded meaning. The words used for the zakāt classes, their quantity, their order, the prepositions mentioned, grouping and transitions were examined and the provisions of the faqīhs were evaluated.