Abbasiler dönemi Arap şiiri hakkında bilgi veren tüm edebiyat tarihi kaynaklarının ismine temas etmeden geçemediği Ebû Temmâm (ö. 231/846), el-Hamâse adlı eseriyle kendisinden önceki Arap şairlerinin şiirlerinden bir seçki derlemiştir. Bu seçkide yer alan şiirlerin önemli bir kısmı şairlerin hayat tecrübeleri ve ahlaki tespitlerini içeren hikmet beyitlerinden müteşekkildir. Ebû Temmâm’ın eserinde yer verdiği hikmet şiirleri onun kasideleri içerisinde azımsanmayacak sayıda hikemî beyitler serpiştirmesinde etkili olmuştur. Kendinden önceki şairlerin ahlaka dair tespitleri ve hayata bakışlarını yansıtan düşünceleri onun şairliğinde iz bırakmıştır. Bu çalışmanın amacı, şairin tespit ve tavsiyelerinde etki ve ikna gücünü artıran unsurlar incelemektir. Divanında yer alan hikmet beyitleri bu çerçevede taranmış ve şairin ahlak, sosyal ilişkiler, yaşlılık, insan psikolojisi, aşk vb. pek çok konuda söylediği sözlerindeki etki gücünün sacayağını oluşturan üç unsur tespit edilmiştir. Bunların, beliğ ve zımnî teşbihler ile olgular arasında kurduğu mantıksal bağlar olduğu gözlemlenmiştir. Bu araştırmanın önemi, şairin hikmet beyitlerinin bu yönüyle herhangi bir akademik çalışmanın konusunu teşkil etmemesinde kendini göstermektedir.
Abū Tammām (d. 231/846), whose name could not pass without touching all the literary history sources that give information about the Arabic poetry of the Abbasid period, compiled a selection of the poems of the Arab poets before him in his work al- Hamâse. An important part of the poems in this selection consists of wisdom couplets containing the life experiences and moral determinations of the poets. The wisdom poems that Abū Tammām included in his work were effective in interspersing a considerable number of wisdom couplets in his odes. The evaluations of the poets before him about morality and his thoughts reflecting their view of life left a mark on his poetry. The aim of this study is to examine the factors that increase the influence and persuasion power in the poet's determinations and recommendations. The couplets of wisdom in his divan were scanned within this framework and the poet's morality, social relations, old age, human psychology, love, etc. Three elements that constitute the trivet of the influence of his words on many subjects have been identified. It has been observed that these are the logical connections he established between eloquent and implied similes and facts. The importance of this research is manifested in the fact that the poet's verses of wisdom do not constitute the subject of any academic study with this aspect.
