SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL (SSS JOURNAL), sa.84, ss.2740-2761, 2021 (Hakemli Dergi)
16. yüzyılda yaşamış olan ṬaşlıcalıYaḥyāBey, Osmanlı şiirinin enönemli şairlerinden biridir. Şiirlerinde tabiat unsurlarına sıkça yer veren şairin özellikle akarsular etrafında şekillenen hayalleri oldukça zengindir. Şair sevgiliye duyduğu aşkı ve hasreti, sevgili uğrunda çektiği derdi akarsu bağlamında dile getirirken yaşadığı sıkıntıları ve hayal kırıklıklarını da yine akarsu ile birlikte ifade eder. Dīvān’da adı geçen akarsu ve pınarlar Aras, Arda, Ceyḥūn, Fırāt, Meric, Nīl, Ṣava, Şaṭ, Ṭırava, Ṭuna, Tunca nehirleri ve zemzemsuyuyla birlikteāb-ı Kevser, Kevser, mā᾽-ı Ma῾īn, Selsebīl, Tesnīm, ve enhār-ı cennetü'l-Me᾽vāifadeleriyle anılan cennet ırmaklarıdır. Bunların yanındaDīvān’da āb-ı ḥayāt, āb-ı ḥayvān, āb-ı zindegānī, ῾ayn-ı ḥayāt, çeşme-i ḥayāt, ḥayāt ābı, ḥayāt ırmaġı, āb-ı zülāl vezülālifadeleri ile hayat suyu ve zülâl pınarından da söz edilmektedir. Dīvān’da tespit edilebilen akarsu manasındaki ifadeler ise āb, āb-ı cārī, āb-ı raḥmet, āb-ı revān, aḳar ṣu, baḥr, cūy, cūy-ı revān, çeşme, deryā, enhār, ırmaġ, ırmaḳ, nehr, revān ṣu, rūd veṣu’dur. Bu makalede öncelikle Dīvān’da ismi geçen akarsu ve pınarlar belirlenerek örneklerle birlikte değerlendirilmiş; sonrasında akarsu anlamındaki ifadeler incelenerek akarsu bağlamında Yaḥyā’nın zihnindeki hayal örgüsü ortaya koyulmaya çalışılmıştır.
Ṭaşlıcalı YaḥyāBey, who lived in the sixteenth century, is one of the most important poets of Ottoman Poetry. The poet,who frequently used natural elements in his poems, has a quite wide imagination, especially with rivers. The poet expresses his love and longing for his beloved and the troubles he endured for the sake of his beloved, as well as his troubles and disappointments by using rivers as a metaphor. The rivers and springs used in his Dīvānare Aras, Arda, Ceyḥūn, Fırāt, Meric, Nīl, Ṣava, Şaṭ, Ṭırava, Ṭuna, Tuncarivers,zamzamwater, and rivers of heaven referred to asāb-ı Kevser, Kevser, mā᾽-ı Ma῾īn, Selsebīl, Tesnīm, enhār-ı cennetü'l-Me᾽vārivers. In addition to these,the water of life and the zülālspring are also used in his Dīvānwith the expressionsāb-ı ḥayāt, āb-ı ḥayvān, āb-ı zindegānī, ῾ayn-ı ḥayāt, çeşme-i ḥayāt, ḥayāt ābı, ḥayāt ırmaġı, āb-ı zülāl andzülāl. Expressions with the meaning of stream that can be identified in the Dīvānareāb, āb-ı cārī, āb-ı raḥmet, āb-ı revān, aḳar ṣu, baḥr, cūy, cūy-ı revān, çeşme, deryā, enhār, ırmaġ, ırmaḳ, nehr, revān ṣu, rūd andṣu. In this article, first of all, the rivers and springs used in his Dīvānhave been identified and evaluated with examples, and then the expressions with the meaning of stream have been examined and Yaḥyā’s imagination pattern in the context of river has been tried to be revealed.