Advent of a new era that began with World War II in 1939 brought significant changes
not only to the political and economic landscape of Turkey, but also the sphere of
education. Culture policies in particular were characterized by a tendency to emphasize
Western civilization and its resources. For the duration of the war, Turkish education
followed a Humanist approach that affected also the historiography of the nation. The aim
of the study is to investigate the continuity and changes occurred in the perceived
Ottoman in secondary school history course books in the period from 1939 to 1945, put
forth the historical point of view using first hand resources, and compare the prevailing
approach of history to the pre-war approach of history. This study titled “an Overview
of Ottoman History in the Secondary School History Course Books in the Period from
1939-1945” aims to determine how the secondary school history course book taught in
the period subject to this study was affected by the political ideology of the period and
how this effect reflected to the history course books of the period. In this study, the
secondary school history course books of the period were examined by using document
analysis technique, which is a qualitative research method. In this era, marked by the
adoption of a Humanist approach, the Turkish History Thesis remained influential,
although subtle criticisms of the Atatürk approach to history started to be heard, and the
resulting historiography sought to integrate with the West without rejecting the thesis in
question. In the secondary school history course books of the period, it was identified
that how the Ottoman was viewed and perceived began to change in line with the
historical approach of the period.
II. Dünya Savaşı’nın etkisi ile tüm dünya yeni bir döneme girmiş, 1939 yılı ve sonrasında
siyasi ve ekonomik yönden değil aynı zamanda eğitim yönü ile de dönüşümler
yaşanmıştır. Özellikle kültür politikasında Batı medeniyetine ve kaynaklarına yönelim
eğitim politikalarına yön vermiştir. Türkiye’de eğitim, savaş yılları içinde Hümanist
akımın etki altına girmiş ve tarih yazımını etkilemiştir. Bu çalışmanın amacı, 1939-1945
dönemi ortaokul tarih ders kitaplarında Osmanlı algısında meydana gelen süreklilik ve
değişimi incelemek, tarihsel bakış açısını birinci elden kaynaklar kullanarak ortaya
koymaktır. 1939-1945 Dönemi Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Osmanlı Tarihine
Bakış isimli bu çalışma ile incelenen dönem içinde okutulan ortaokul tarih kitaplarının
dönemin siyasi ideolojisinden nasıl etkilendiği ve bu etkinin tarih ders kitaplarına nasıl
yansıdığı ortaya konulması hedeflenmiştir. Bu çalışmada dönemin ortaokul tarih ders
kitapları nitel araştırma yöntemleri arasında yer alan doküman analizi tekniği kullanılarak
incelenmiştir. Hümanist yaklaşımın varlığını sürdürdüğü dönem içinde Türk Tarih
Tezi’nin etkisi devam etmekle birlikte Atatürk döneminin tarih anlayışına gizliden
gizleye karşı çıkılmıştır. Tarih tezi inkâr edilmeden Batı medeniyeti ile bütünleşen bir
tarih yazımı söz konusu olmuştur. Dönemin ortaokul ders kitaplarında Osmanlı tarihine
bakış ve Osmanlı algısının dönemin tarihsel yaklaşımı doğrultusunda değişmeye
başladığı görülmüştür.
